Op slechts een half uurtje van Madrid ligt Alcalá de Henares, een levendige universiteitsstad met een indrukwekkend verleden. Hoewel de stad met haar 200.000 inwoners weleens gekscherend een buitenwijk van Madrid wordt genoemd, heeft Alcalá een heel eigen karakter. Madrileense dagjesmensen komen er graag voor de monumenten, de studentensfeer en de tapasbars langs de sfeervolle Calle Mayor. De stad staat vooral bekend als geboorteplaats van Miguel de Cervantes, de schrijver van Don Quijote, en als thuishaven van een van Spanje's belangrijkste universiteiten.
De universiteit van Alcalá de Henares
In 1499 stichtte kardinaal Francisco Jiménez de Cisneros de Universiteit van Alcalá. In de loop van de 16e en 17e eeuw groeide deze uit tot een van de meest prestigieuze universiteiten van Spanje, samen met die van Salamanca. Grote namen als Félix Lope de Vega, de barokke toneelschrijver die vaak in één adem met Cervantes wordt genoemd, liepen hier ooit rond. Het historische hart van de universiteit is het Colegio de San Ildefonso, met zijn indrukwekkende façade in platereske stijl en een schitterende binnenplaats. In 1836 verhuisde de universiteit naar Madrid (nu: Universidad Complutense), maar sinds 1977 wordt het academische leven voortgezet in de heropende Universidad de Alcalá. Vandaag de dag is het een bruisende campusstad met internationale studenten en uitwisselingprogramma's.
In de voetsporen van Cervantes
Miguel de Cervantes, de geestelijke vader van Don Quijote en een van de grootste schrijvers uit de wereldliteratuur, werd in 1547 geboren in Alcalá de Henares. Zijn geboortehuis, het Casa Natal de Cervantes, bevindt zich aan de Calle Mayor en is tegenwoordig een museum. Binnen wandel je door kamers vol meubels uit de 16e eeuw en kun je originele edities van zijn werk bewonderen. Er zijn ook illustraties te zien van kunstenaars als Dalí en Picasso. Buiten het museum staan de beelden van Don Quijote en zijn trouwe knecht Sancho Panza, geliefde fotospots voor bezoekers. Even verderop ligt de Plaza de Cervantes, het hart van de stad en een ideale plek om neer te strijken op een terras. Vlakbij vind je ook Los Universos de Cervantes, een cultureel centrum op de plek waar de schrijver werd gedoopt.
Calle Mayor: levendige ruggengraat van de stad
De langgerekte, met zuilengalerijen omzoomde Calle Mayor is de belangrijkste straat van Alcalá. Overdag loop je er langs ambachtelijke winkels, tapasbars en historische panden. 's Avonds bruist het van de studenten en families die komen flaneren of eten. De straat verbindt veel van de belangrijkste bezienswaardigheden met elkaar en is een ideale route voor een eerste kennismaking met de stad. Hier zie je ook goed hoe oud en nieuw samenkomen: eeuwenoude balkons boven moderne cafés, studenten met laptops onder gotische bogen. Tussen de pilaren vind je vaak straatmuzikanten of kleine marktkraampjes die een extra vleugje sfeer toevoegen. Wie hier op zaterdagmiddag wandelt, merkt hoe sterk de stad leeft en ademt.
Werelderfgoed en festivals
Sinds 1998 staat het historische centrum van Alcalá de Henares op de Werelderfgoedlijst van UNESCO, als voorbeeld van een geplande renaissancestad rond een universiteit. Het jaarlijkse Semana Cervantina-festival in oktober brengt de stad extra tot leven. Dan zijn er optochten, toneelvoorstellingen en een middeleeuwse markt waar Cervantes en zijn tijdgenoten even tot leven lijken te komen. Ook het Festival de Clásicos en Alcalá, met klassieke theaterstukken in openluchtlocaties, is een aanrader voor cultuurliefhebbers. In de zomermaanden vinden er ook concerten, filmavonden en openluchtlezingen plaats op de pleinen en binnenplaatsen van de stad. De culturele agenda van Alcalá is verrassend rijk en weerspiegelt haar intellectuele erfgoed.