Plaza de Armas vormt het kloppende hart van Cusco. Het uitgestrekte plein wordt omringd door statige koloniale gebouwen met zuilengalerijen die tegenwoordig vol zitten met cafés en restaurants. Blikvangers zijn de imposante kathedraal en de Iglesia de la Compañía de Jesús. Toch proef je hier nog altijd de Andes-cultuur, dankzij de aanwezigheid van de lokale bevolking en het decor van het omringende gebergte.
De kathedraal van Cusco werd gebouwd op de resten van het paleis van Inca Viracocha. Voorafgaand verscheen in 1539 al de Capilla del Triunfo, een duidelijke verwijzing naar de overwinning op de Inca's. In renaissance-stijl verrees vervolgens de kathedraal zelf, met haar indrukwekkende kunstcollectie van de Cusco-school (ruim 400 werken), waaronder het beroemde "Laatste Avondmaal" van Marcos Zapata. Het met Boliviaans zilver beklede hoofdaltaar, de verfijnde houtbewerking en de cultus rond El Señor de los Temblores - de Zwarte Christus die met Pasen in processie door de stad trekt - maken de kathedraal tot een must-see.
Op de plek waar ooit het paleis van de laatste Inca Huayna Cápac stond, bouwden de jezuïeten hun eigen meesterwerk. Ondanks protesten van de bisschop werd in 1571 begonnen aan een kerk die vandaag de dag geldt als hét voorbeeld van koloniale barok in Latijns-Amerika. Het interieur is al even spectaculair, met als hoogtepunt het gigantische met goud beladen altaar - het grootste van Peru - en talloze schilderijen van de Cusco-school.
Een paar straten achter Plaza de Armas ligt het Santa Catalina-klooster, gebouwd op de resten van het Acllahuasi, het "Huis van de Uitverkoren Vrouwen" in de Inca-tijd. Vanaf 1610 leefden hier nonnen achter dikke muren, waarvan je in het museum een indruk krijgt. Het klooster zelf is bescheiden vergeleken met het beroemde complex in Arequipa, maar toch een bijzonder kijkje in het dagelijks religieus leven van de koloniale tijd.
De Templo del Coricancha was de heiligste tempel van de Inca's, gewijd aan de zonnegod Inti. Ooit schitterde hij door honderden gouden platen die in de zon fel weerkaatsten. De Spanjaarden bouwden er het klooster van Santo Domingo bovenop, maar het fenomenale Inca-steenwerk is nog steeds te bewonderen - een tastbare herinnering aan de vergane glorie.
De kunstenaarswijk San Blas herken je aan haar steile straatjes, witte huisjes en ambachtswinkels. Wandel van Plaza de Armas omhoog en ontdek robuuste Inca-muren die eeuwen aan aardbevingen hebben weerstaan. Wie doorstapt tot boven wordt beloond met een panoramisch uitzicht over Cusco.
Midden in de wijk staat de eenvoudige maar charmante San Blas-kerk. Het absolute pronkstuk is de barokke kansel, een wonder van houtsnijwerk dat als een van de mooiste van heel Latijns-Amerika wordt beschouwd.
Museo de Arte Precolombino: toont een verfijnde selectie van 450 precolumbiaanse stukken, van keramiek tot goud, ondergebracht in een elegant koloniaal pand. De presentatie is modern en sfeervol, waardoor de kunstwerken echt tot hun recht komen.
Museo Ina herbergt een indrukwekkende collectie van ca. 10.000 objecten - van mummies tot textiel en sieraden - in het fraaie Admiraalspaleis. De tentoonstelling geeft een breed en toegankelijk overzicht van de rijke Inca-cultuur en haar voorgangers.
Twee kilometer buiten de stad ligt Sacsayhuamán, een gigantisch Inca-complex met cyclopische muren waarvan sommige stenen meer dan vijf meter hoog zijn. Het fort bood uitzicht op Cusco en diende zowel militaire als ceremoniële doeleinden. Tegenwoordig vormt het de setting voor het kleurrijke Inti Raymi-festival, elk jaar op 24 juni.
Vanuit Cusco zijn er twee routes naar Machu Picchu: met de trein door de Heilige Vallei of te voet via de beroemde Inca-trail. De treinrit van drie uur eindigt in Aguas Calientes, waarna een korte busrit je naar de ingang brengt. Wie alvast een voorproefje wil, bezoekt Museo Casa Concha, waar honderden artefacten van de site tentoongesteld staan.
De Inca-trail is slechts 33 kilometer lang, maar voert vier dagen door een spectaculair berglandschap vol passen en ruïnes. Reserveren moet maanden van tevoren. Het pad geldt als een van de mooiste hikes ter wereld en eindigt met een onvergetelijke zonsopkomst boven Machu Picchu.
Rondom Cusco wachten avonturen als mountainbiken, raften, trekkings en paragliden. Gezien de hoogte en het ruige terrein is het verstandig te kiezen voor een betrouwbare organisatie.