Het Zuid-Mexicaanse Oaxaca is bij uitstek één van die Mexicaanse steden waar de inheemse cultuur nog springlevend is. De hoofdstad van de gelijknamige staat bevindt zich in een gebied waar de Zapoteken en Mixteken heersten. Rondom de stad liggen dan ook verscheidene vindplaatsen als het machtige Monte Albán die daaraan herinneren. Het inheemse karakter van Oaxaca vind je ook volop terug op de kleurrijke levendige stadsmarkten. Daarnaast biedt Oaxaca de reiziger ook een aangenaam koloniaal centrum dat met zijn fraaie barokkerken en musea een feest is om af te struinen. En laten we zeker niet de verfijnde keuken van Oaxaca vergeten. Vermaard om zijn variëteit aan moles en tal van andere culinaire Mexicaanse klassiekers die hun oorsprong in Oaxaca hebben.
Zapotheken en prominente politici
Rond 500 v.Chr. begon de geschiedenis van Monte Albán met de Olmeken. Op 10 kilometer van het huidige Oaxaca kwam de stad tussen 500 en 700 n.Chr. in handen van de Zapoteken om uit te groeien tot één van de belangrijkste steden van Meso-Amerika. Tussen 750-800 verloor de stad aan belang met als gevolg dat Monte Albán rond 800 nagenoeg verlaten zou zijn. Hierna brak de periode van de Mixteken aan die rond de 15e eeuw op hun beurt werden opgevolgd door de Azteken. Met de komst van de Spanjaarden in 1521 eindigde de inheemse heerschappij. Acht jaar later bouwden de Spanjaarden het huidige Oaxaca die overigens pas in 1872 zo is gaan heten. In 1806 werd iets ten noorden van Oaxaca Benito Juárez geboren. Een afstammeling van de Zapoteken werd deze liberaal niet alleen gouverneur van Oaxaca maar zou het in 1858 ook tot president van Mexico schoppen. De meest geliefde president van Mexico woonde tussen 1818 en 1828 in Oaxaca en het huis waar hij woonde (nu een museum) kun je bezoeken. En dan is er nog een ander prominent Mexicaans politicus afkomstig uit Oaxaca: Porfirio Díaz. Zelf de langstzittende president van Mexico, hoewel niet altijd even democratisch.
Inheems bolwerk
Oaxaca kent een sterk inheemse signatuur, meer dan in veel andere grote Mexicaanse steden. Dit heeft alles te maken met de grote populatie inheemse gemeenschappen. Van de 65 etnische groepen die Mexico rijk is, leven er 18 in het Oaxacagebied. De grootste groep vormen de Zapoteken, gevolgd door de Mixteken. Deze grote inheemse populatie valt deels te verklaren door de geïsoleerde ligging van de staat Oaxaca. Dat maakte dat de indianen na de komst van de Spanjaarden relatief goed hun cultuur konden voortzetten. Of je nu door de stad loopt, een van de markten bezoekt, het nabijgelegen Monte Albán bezoekt of in juli met je neus in het sprankelende Guelaguetza festival valt, de indiaanse wortels zijn alom aanwezig. Als je inheemse sfeer wil opsnuiven, bezoek dan op zaterdag in ieder geval de Mercado Abastos. Op de grootste markt van Mexico zul je een verscheidenheid aan inheemse talen voorbij horen komen. Wat je eveneens aan je neus voorbij mag laten gaan bij een bezoek aan Oaxaca is het nabijgelegen Monte Albán. Spectaculair gelegen op een heuvel kijkt dit grootse inheemse erfgoed uit op de Oaxacavallei. De voormalige Zapoteekse hoofdstad herbergt uitgestrekte groene velden, piramides en uitgestrekte balspelplaatsen. Verplichte kost dus voor een ieder die Oaxaca aandoet!
Koloniale hoogstandjes van Oaxaca
Sinds 1987 onderdeel van het Unesco Werelderfgoed vormt het geriefelijke Zócalo het kloppend historisch hart van Oaxaca. Dit kleurrijke centrale plein is een heerlijke plek om rond te hangen en je ogen goed de kost te geven. Het is de plek waar indiaanse groepen hun handgemaakte spulletjes komen verkopen, inwoners elkaar ontmoeten, waar jonge Mexicaanse mannen azen op vrouwelijke toeristen en waar traditiegetrouw de demonstraties en evenementen plaatsvinden. Aan het plein staan een aantal in het oog springende gebouwen, waarvan in het bijzonder de kathedraal en het regeringspaleis eruit springen. Van de vele kerken die Oaxaca telt, is Templo de Santo Domingo wel de fraaiste. Dit voormalige 16e eeuwse klooster met dikke vulkaan bestendige muren wordt geroemd om zijn weelderige barokinterieur. Grenzend aan Templo de Santo Domingo bevindt zich ook een interessant museum gericht op de geschiedenis en cultuur van Oaxaca, van het precolumbiaanse tijdperk tot het heden. Je vindt er ook een botanische tuin met alle planten uit de Oaxaca regio waaronder cactussen en agaveplanten.
Culinaire versnaperingen van Oaxaca
Culinair valt er ook van alles te beleven in Oaxaca. Sterker nog, van alle Mexicaanse staten is de keuken van Oaxaca het meest divers en verfijnd. Tot de typische specialiteiten van Oaxaca behoren haar blandas (de regionale tortilla), oaxaqueña pasilla (een geurige chilisaus) en frijoles negras (zwarte bonen), mais en niet te vergeten mole. Van deze chocoladeachtige saus telt Oaxaca er maar liefst negen. Voor een echte culinaire onderdompeling mogen ook insecten niet ontbreken in Oaxaca. Agave wormen, mieren of sprinkhanen, ze vinden allemaal gretig aftrek in Oaxaca. Voor de liefhebbers zowel te vinden op de markten als in de duurdere restaurants. En die insecten kun je mooi wegspoelen met geliefde lokale drankje mezcal dat het wereldberoemde tequila zelfs van de troon heeft gestoten. Beide drankjes worden gemaakt van de agaveplant maar in tegenstelling tot tequila wordt mezcal op natuurlijke wijze bereid. En dat heeft zo zijn voordelen, want je kunt er veel meer van drinken zonder dat vergiftiging optreedt...Met welke van de 23 mezcal soorten beginnen? Ga dan voor Los Amantes afkomstig van de oudste mezcalaría van Oaxaca.
Stranden en binnenland van Oaxaca
Zowel in het binnenland als aan de kust zijn in de staat Oaxaca een verscheidenheid aan interessante plekken te vinden. Met afstand de interessantste archeologische vindplaats is het eerder genoemde Monte Albán. Op de tweede plaats komt Mitla waar beduidend minder bewaard werd gebleven. Want de Spaanse veroveraars braken veel tempels af voor de bouw van hun eigen tempel die tegen het complex werd aangebouwd: Iglesia de San Pablo. Toch staan er nog een aantal precolumbiaanse gebouwen die het bekijken waard zijn. Hiertoe behoort bijvoorbeeld Grupo de las Columnas, een voormalig paleis. Tussen Oaxaca en Mitla vinden we ook Teotitlán del Valle. Dit inheemse ambachtsplaatsje is vermaard om zijn weefkunst en mooie tapijten. Wat verder weg op een paar honderd kilometer ligt de kustlijn van Oaxaca die enkele van Mexico's fraaiste stranden herbergt. Zoals de stranden van Huatulco. Deze badplaats moest het Cancún van de Grote Oceaan worden. Hoewel er de nodige toeristische voorzieningen uit de grond zijn gestampt, is Huatulco met zijn 35 kilometer lange kuststrook en 9 baaien gelukkig nog relatief onbekend gebleven. Zoek je meer de luwte? Reis dan 50 kilometer westelijker naar Puerto Ángel. In dit slaperige vissersplaatsje kun je desolate stranden verwachten. Hoewel er maar weinig gebeurt, is een overnachting in een tropisch kampement aan het strand een onvergetelijke tropische ervaring.
