Cholitas in Bolivia

Zoek je naar afbeeldingen van Boliviaanse taferelen dan zal je zonder twijfel foto's aantreffen van cholitas. Voor wie niet met die term bekend is; cholitas dragen kleurige mantels om hun schouders, meerlaagse rokken om hun heupen en koddige bolhoedjes op hun hoofden. Hun lange zwarte haar dragen ze in twee vlechten. Steeds vaker worden ze als symbolen voor vrouwelijke kracht, onafhankelijkheid en ijver gezien. Tegelijkertijd hebben ze ook te maken met racisme, armoede en onderdrukking.

Vraag vijf mensen in Bolivia wat een cholita is en je krijgt vijf verschillende antwoorden. In objectieve termen kun je zeggen dat een cholita een vrouw is van inheemse of mesties komaf die zich op een specifieke en herkenbare manier kleedt. Wat de specifieke onderdelen van die klederdracht zijn, komt verderop in dit artikel aan bod.

Duur grapje

Ondanks dat cholitas in het algemeen een lage sociale status hebben, is als cholita door het leven gaan geen goedkope aangelegenheid. De verschillende kledingstukken worden vaak met de hand gemaakt en zijn voorzien van fijn borduurwerk. Daarnaast komen er dure materialen aan te pas, zoals wol en zijde. In een pollera-rok zit al gauw drie meter stof verwerkt. De typische bolhoeden zijn er in allerlei prijs variaties maar kunnen oplopen tot honderden euro's. De mantels worden dichtgehouden met decoratieve spelden van zilver en edelstenen. Oorbellen draagt een cholita niet elke dag, maar op zon- en feestdagen vaak wel. Als klap op de vuurpijl doen sommige cholitas zichzelf een gouden tand cadeau.

Regionale verschillen

Cholitas komen je in heel Bolivia tegen (en ook elders in het Andes gebied). Toch zien ze er niet overal hetzelfde uit. De klederdracht van de cholita paceña, dat wil zeggen de cholita uit La Paz, wordt vaak wel gezien als 'de originele'. Verder zou je kunnen zeggen dat veel van de variaties te verklaren zijn door het lokale weer. In warmere regio's zijn de rokken korter, net als de mouwen van de blousen. Daarnaast zijn er variaties te zien in de hoeden die gedragen worden. Toch zijn de meeste onderdelen van de klederdracht wel in enige vorm terug te zien. 

Items van top tot teen

Maar wat zit er nu precies in een traditioneel cholita tenue? Hieronder worden de verschillende onderdelen kort benoemd en beschreven:

Hoed

De traditionele 'cholita paceña' draagt een bolhoed. Er zijn variaties in de hoogte van de hoed evenals de graad van de bolling. Kleur opties zijn er ook: grijs, bruin of zwart. Elke hoed is voorzien van een lint of riem, met daaraan twee decoratieve klosjes. In Cochabamba zie je ook vaak hoge witte hoeden met een zwart lint. In Tarija zijn de hoeden minder hoog en worden ze meer achterop het hoofd gedragen.

Blouse

Een cholita blouse is een enigszins nauw aansluitend shirt, dikwijls met kanten elementen. In warmere gebieden hebben de mouwen vaak een pof en zijn ze kort. In de altiplano regio zijn de mouwen juist lang en is de stof vaak van een steviger soort. Voor feestdagen zijn er (uiteraard) allerlei variaties en decoraties mogelijk.

Rok

De 'pollera' is een van de belangrijkste items van een een cholita outfit. Het betreft een zware  geplooide en meerlaagse rok van vele meters stof. In La Paz reikt een pollera ruimschoots over de knie, maar zijn de enkels wel zichtbaar. In Cochabamba en Tarija draagt men de rok net op of boven de knie.

Schoeisel

Als je op hun eenvoudige ballerina schoentjes zou moeten afgaan zou je bijna denken dat cholitas alleen maar zittende beroepen hebben. Niets is minder waar. Alle meters die deze vrouwen maken, lopen zij op dunne plastic zooltjes en halfblote voeten. 

Omslagdoek

Een bruine omslagdoek van alpaca wol behoort tot het vaste assortiment van elke cholita. Deze kan met een mooie pin worden opgeleukt, maar voor een bezoek aan de markt volstaat een grote veiligheidsspeld ook. Voor feestelijke gelegenheden worden omslagdoeken van meer verfijnde stoffen uit de kast gehaald met meer kraaltjes, franjes en glitters erin verwerkt.  

Accessoires

Sieraden, zoals ringen, oorbellen en hoedenpinnen worden voornamelijk op feestdagen gedragen. De sieraden zijn meestal goud(kleurig) en dikwijls ingelegd met parels en edelstenen.

Controverse

Houd er rekening mee dat, zoals over zoveel dingen in Bolivia, er ook over cholitas veel gediscussieerd wordt. Wat hoort en wat hoort er niet bij een cholita outfit? Noem je een je een traditioneel geklede dame in Tarija ook een cholita of is dat alleen in La Paz zo? Mogen blanke Bolivianen zich elementen van cholita fashion toe-eigenen? Is het ordinair om als cholita gekleed te gaan of juist iets om respect voor te hebben?

Een buitenlander doet er goed aan om nooit te doen alsof hij over dit soort zaken ook maar enig verstand heeft. Wees gerust de 'domme gringo' en stel vooral veel vragen, dat werkt altijd!