Toledo is één van de oudste steden van Spanje. De stad van de drie culturen - christelijk, joods en islamitisch - ligt vorstelijk en zeer fotogeniek op een heuvel boven de Tagorivier. De Romeinen bouwden er al een fort en de Visigoten maakten Toledo tot hun hoofdstad. In de middeleeuwen groeide Toledo uit tot de heiligste stad van katholiek Spanje. Keizer Karel V maakte Toledo tot hoofdstad van zijn wereldrijk. Dit alles tezamen maakt Toledo tot één groot openluchtmuseum die gedurende zijn rijke en bewogen geschiedenis grotendeels intact is gebleven. Toledo staat ook bekend om zijn zwaarden, zilversmeden en zoetigheden waar je ongetwijfeld tegen aanloopt al slenterend door de nauwe steegjes.
Toledo: stad van de drie culturen
De rijke geschiedenis van Toledo gaat helemaal terug tot de bronstijd. Voor het jaar nul nam het al de positie in als hoofdstad. Toen van de Iberische Carpetanen. Rond 193 v.Chr. werd de stad door de Romeinen veroverd. Hiervan zijn restanten bewaard gebleven waaronder een aquaduct. Na de val van het Romeinse rijk zou Toledo van 534 tot 711 de hoofdstad van Visigotisch Spanje worden. In deze periode werden verschillende kerken gebouwd waarvan het bewaard gebleven Iglesia de San Román. De Moren arriveerden in 711 en gedurende hun bewind ontstond een bloeiend handelscentrum waarin moslims, joden en christenen konden gedijen. In 1035 werd Toledo een zelfstandig koninkrijk onder het gezag van taifa (emiraat) Toledo en maakte een culturele en economische bloeitijd door. Naast een rijk wetenschappelijk leven ging het Toledo economisch voor de wind dankzij de wapenfabricage en wolproductie. Toledo staat nog steeds bekend om zijn sterke, onbreekbare staal. Toen Alfonso VI met behulp van de legendarisch El Cid in 1085 Toledo heroverde was de stad cultureel en wetenschappelijk op zijn hoogtepunt. In een tijdsbestek van twee jaar zou Toledo uitgroeien tot de hoofdstad van Castilië, een van de koninkrijken waaruit Spanje is opgebouwd. De stad ontwikkelde zich toen tot het kerkelijk centrum van Spanje. Na de verovering van Granada in 1491 (het laatste Moorse bolwerk) kwam een eind aan de eeuwenlange tolerantie van Toledo waarin christelijke, joodse en islamitische bevolkingsgroepen in relatieve harmonie eeuwenlang konden samenleven. Toledo raakte zijn belangrijke positie definitief kwijt toen Filips II in 1561 Madrid tot hoofdstad maakte.
Toledo
Toledo kent vele beroemde inwoners, maar de meest iconische is toch wel de Griekse kunstschilder Domenikos Theotocopoulos. De Spanjaarden, berucht om hun bijnamen, noemden hem simpelweg El Greco. El Greco. Geboren op Kreta kwam de Griek in 1577 voor een opdracht (het schilderen van een altaarstuk) naar Toledo om er nooit meer weggaan. Typerend voor zijn werk - vooral religieuze thema's - zijn de uitgerekte vormen van de personen die hij schilderde en zijn expressieve kleuren. Eén van zijn bekendste meesterwerken kan in de kathedraal van Toledo bekeken worden: El Espolio (de ontkleding van Christus). In het oog springen het rode gewaad van Jezus én de Spaanse klederdracht van de soldaat die helemaal niet in het tijdsbeeld van Christus past. Een innovatieve vondst van El Greco die wel tot gevolg had dat de verkoop niet doorging. Later kwam men echter terug bij El Greco voor dit werk. Hij wilde het best verkopen maar tegen een hogere prijs. El Greco schilderde veel voor de autoriteiten van Toledo. Zijn werk zou echter pas echt bekend worden eind 19e, begin 20e eeuw toen grote schilders als Pablo Picasso zich door hem lieten beïnvloeden.Kathedraal en Alcázar
In het hart van Toledo, maar opmerkelijk verborgen in een wirwar van straatjes, vinden we gotische Catedral de Santa María. Na Sevilla zelfs de grootste kathedraal van Spanje. 267 jaar werd er met man en macht aan gewerkt op de plek waar ook de Visigoten en Moren eerder hun hoofdkerk en hoofdmoskee bouwden. Eenmaal bijgekomen van deze onwaarschijnlijke schatkamer van pracht en praal, waaronder ook werk van El Greco en Goya, wacht je nog meer indrukwekkends. Op een paar honderd meter in noordoostelijke richting staat namelijk een ander kolossaal gebouw: het robuuste Alcázar, al van ver buiten Toledo zichtbaar. In tegenstelling tot de meeste gebouwen in het oude centrum kreeg dit bolwerk het zwaar voor zijn kiezen tijdens de Spaanse Burgeroorlog. Toen een groepje nationalisten zich er verschansten, werd het bolwerk bestookt met bommen en grotendeels verwoest. Het gave gebouw dat we nu zien is dan ook gerestaureerd. In dit deel van de stad loop je ook ongetwijfeld aan tegen een van de vele zwaardenwinkels die de stad rijk is. Tussen de 15e en 17e eeuw werden in Toledo de beste zwaarden van Europa gemaakt en die traditie is nog steeds zichtbaar.
Joodse wijk
In het zuidwesten van Toledo is de Joodse wijk gelegen. De grenzen hiervan worden in de avonduren met belichting in de vorm van Davidsterren fraai gemarkeerd op de geplaveide steegjes. Voordat de joden in 1492 Spanje werden uitgezet, telde de stad 12 synagogen. De belangrijkste daarvan was Sinagoga Santa María la Blanca die in 1180 werd gebouwd. Weliswaar al lange tijd een kerk maar Hebreeuwse kenmerken zijn er nog volop terug te vinden. Een van de laatste synagogen, werd gebouwd tussen 1357 en 1363: Sinagoga del Tránsito. In dit gebouw zit ook een museum gevestigd die het verhaal van Sefardische joden vertelt. In de oude Joodse wijk bevinden zich ook een aantal prominente El Greco plekken. El Museo de el Greco is verplichte kost voor wie meer te weten wil komen over deze bepalende Grieks-Spaanse schilder. Bezoek wat dat betreft ook Iglesia Santo Tomé. Daar kan het beroemdste werk van El Greco bekeken worden: El entierro del Conde de Orgaz. Het is aardig om vanuit de Joodse wijk af te dalen naar de Puente de San Martín. Uitgerust met 5 bogen en een spanwijdte van 40 meter (uniek voor die tijd) is deze 14e eeuwse brug over de Tago een van de emblematische plekken van Toledo.